Metropolia e Gjirokastres

thumbnail_logo2_400x205_357a139552.png

0ac2c74519843ba83067b30dd06001359dc17de8-17 (1).webp

large_0ac2c74519843ba83067b30dd06001359dc17de8-17 (1).webp

medium_0ac2c74519843ba83067b30dd06001359dc17de8-17 (1).webp

small_0ac2c74519843ba83067b30dd06001359dc17de8-17 (1).webp

thumbnail_0ac2c74519843ba83067b30dd06001359dc17de8-17 (1).webp

Το χωριό Βουλιαράτες ή Βουλιαράτι, που απλώνεται στους πρόποδες της ανατολικής πλευράς του όρους Κόζιακα, είναι ένα από τα γραφικότερα χωριά της κοιλάδας, που διασχίζει ο ποταμός Δρίνος. Αρχαιολογικά ευρήματα από τον 3ο αι. π.Χ., όπως πήλινα βαρίδια και σφραγίδες, μας δίνουν στοιχεία για την ύπαρξη ενός οικισμού και την ενδεχομένη λειτουργία εργαστηρίων κεραμικής στον συγκεκριμένο χώρο. Ακολουθώντας μία παράλληλη πορεία και με άλλες κοινότητες του νομού Αργυροκάστρου, οι Βουλιαράτες, στους ύστερους βυζαντινούς και νεότερους χρόνους, αναπτύσσουν έντονη οικονομική δραστηριότητα, που συνδέεται, κυρίως, με το εμπόριο. Ως αποτέλεσμα αυτών ανεγείρεται ένας σημαντικός αριθμός σχολείων και ναών, σε όλη τη γύρω περιοχή.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου στην βορειο-ανατολική είσοδο του χωριού Βουλιαράτες είναι τμήμα ενός κοιμητηριακού συγκροτήματος, που ανάγεται στον 16ο αιώνα. Χαμηλό πέτρινο τείχος οριοθετεί τον χώρο, εντός του οποίου προϋπήρχε βυζαντινός ναός. Πιθανά, πάνω στα θεμέλια του παλιού εκείνου ναού, ανεγέρθηκε το οικοδόμημα με τη σημερινή του μορφή. Το έδαφος περιμετρικά του ναού είναι διαμορφωμένο σε αναβαθμούς, που συνδέονται με λίθινα δρομάκια. Το συγκρότημα περιλαμβάνει, πέρα από τα διάσπαρτα μνήματα, μία υπόστεγη στοά, «χαγιάτι», καθώς και ένα παραδοσιακό, πέτρινο κωδωνοστάσιο τριών επιπέδων στη δεξιά πλευρά της κεντρικής πύλης εισόδου, στην αυλή του ναού, με διπλά και μονά τοξωτά ανοίγματα να εναλλάσσονται στο δεύτερο και τρίτο επίπεδο αντίστοιχα.
Το υπόστεγο χαγιάτι, εξαιτίας της πολύχρονης εγκατάλειψης. χρήζει συντήρησης και αναστήλωσης, παραμένει, όμως, ένα κτίσμα σημαντικό για τη λειτουργία του χώρου και της εξυπηρέτησης των αναγκών των πιστών. Πρόκειται για ένα λιτό κτίσμα, με ανοιχτό το μεγαλύτερο μέρος της πλευράς προς την ανατολή, με έξι τοξωτά ανοίγματα, στηριζόμενα σε κίονες. Η οροφή του ακολουθεί τον τύπο της οροφής τού κυρίως ναού και καλύπτεται με την παραδοσιακή στέγη από πλάκες σχιστόλιθου της περιοχής. Σε βροχερές ημέρες, οι πιστοί αξιοποιούσαν και συνεχίζουν να αξιοποιούν τον συγκεκριμένο χώρο, στο πλαίσιο των θρησκευτικών καθηκόντων, που έχουν να κάνουν με μία τελετή κηδείας ή επιμνημόσυνης δέησης.
Το σημαντικότερο κτίσμα του συγκροτήματος είναι αυτό του ναού, που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Αγίου Αθανασίου, Πατριάρχου Αλεξανδρείας και το οποίο είναι τοποθετημένο απέναντι και διαγώνια του χαγιατιού, στην βόρεια πλευρά της περιφραγμένης έκτασης του κοιμητηρίου. Ακριβής χρονολογία της αρχικής θεμελίωσης του ναού, δυστυχώς, δεν σώζεται. Είναι, εντούτοις, φανερό από τη μορφή του κτιρίου, κυρίως εσωτερικά, πως έχει περάσει από διάφορες φάσεις ανακατασκευών και προσθηκών. Πιο συγκεκριμένα, στην ανατολική πλευρά, είναι φανερή η συνύπαρξη αρχιτεκτονικών στοιχείων διαφορετικών εποχών, με το τμήμα του τρίκογχου ιερού να είναι το παλαιότερο, με διακριτά διαφορετική λιθοδομή. Ποικίλες ημερομηνίες παρεμβάσεων και ανακατασκευών αναφέρονται σε γραπτές πηγές και εμφανίζονται σε επιγραφές, που σώζονται σε διάφορα σημεία του ναού, αλλά και σε ξύλινο τρίπτυχο, που σώζεται με πιο συγκεκριμένη αναφορά στο έτος 1574.


Ο ναός είναι μια τρίκλιτη βασιλική με δίρριχτη στέγη και ελαφρά υπερυψωμένο τρούλο, που προστέθηκε μεταγενέστερα, πιθανά τον 19ο αι. Εξωτερικά, ενδιαφέρουσα είναι και η στεγασμένη είσοδος στη νότια πλευρά του ναού. Ο χώρος χωρίζεται εσωτερικά σε τρία κλίτη από δύο ζεύγη κιόνων, που συνδέονται μεταξύ τους με τόξα. Στην οροφή του κεντρικού κλίτους αναπτύσσεται ένα σύστημα τρουλίσκων, ημικυλινδρικών καμάρων και σφαιρικών τριγώνων, με εικονογραφικές παραστάσεις από δύο διαφορετικές φάσεις του ναού, με παλαιότερη αυτή προς την ανατολική πλευρά, στον χώρο άνωθεν του ιερού βήματος. Στα τμήματα της οροφής, στα πλευρικά κλίτη, σώζονται ίχνη αγιογράφησης, αλλά, δυστυχώς, υπάρχουν εκτεταμένες φθορές που χρίζουν, ει δυνατόν, επείγουσας παρέμβασης.
Στο δυτικό τμήμα συναντάται, ως μεταγενέστερη προσθήκη, το τμήμα του νάρθηκα που ενείχε και ρόλο γυναικωνίτη. Ο χώρος του νάρθηκα είναι ανοιχτός και ενώνεται με τον κυρίως ναό, σαν συνέχεια αυτού, διαιρούμενος σε κλίτη με τη χρήση, αυτή την φορά, διπλών πεσσών αντί κιόνων. Στον δυτικό τοίχο είναι εμφανές το άνοιγμα της αρχικής εισόδου στον συγκεκριμένο χώρο. Επεμβάσεις έχουν γίνει πρόσφατα για την ενίσχυση του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, οι οποίες περιλαμβάνουν τσιμεντενέσεις στους περιμετρικούς τοίχους, καθώς και τη συνολική ανακατασκευή της λιθοσκέπαστης στέγης.
Στο εσωτερικό του ναού συναντούμε τη συνύπαρξη τμημάτων διαφορετικών χρονικών περιόδων, επιζωγραφίσεων και συμπληρώσεων του εικονογραφικού προγράμματος. Η παλαιότερη φάση είναι αυτή που σώζεται, όπως προαναφέρθηκε και για την αρχιτεκτονική του κτιρίου, στο τμήμα του ιερού. Οι αψίδες του ιερού, καθώς και αυτές της προθέσεως και του διακονικού, είναι κατάγραφες με παραστάσεις και πρόσωπα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Η πιο πρόσφατη φάση αγιογράφησης είναι αυτή των αρχών του 20ου αι., τμήματα της οποίας υπάρχουν στους κάθετους τοίχους, έξω από τον χώρο του ιερού, στον τρούλο του κεντρικού κλίτους και στους πεσσούς του νάρθηκα.
Από τον ξυλόγλυπτο διάκοσμο του ναού, παλαιότερο είναι το εικονοστάσι. Επιγραφές, άνωθεν των εικόνων του Αγίου Νικολάου και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αναφέρουν, αντίστοιχα, το έτος 1827 και την παρουσία αγιογράφων «εκ Σουδενών», που ασχολήθηκαν με την επιχρύσωση του ξυλόγλυπτου και την προετοιμασία των φορητών εικόνων του.
Σε μικρή απόσταση από τον ναό βρίσκεται το Στρατιωτικό Κοιμητήριο της Αγίας Σκέπης των Ελλήνων Πεσόντων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και ένα μικρό ενθύμιο από την επίσκεψη του Κοσμά του Αιτωλού, σε σημείο που έχει βρεθεί λίθινη επιγραφή με αναφορά στο έτος 1777. Τέλος, οι Βουλιαράτες μπορεί να αποτελέσουν την αφετηρία για ενδιαφέρουσες πεζοπορικές διαδρομές, όπως αυτή προς την Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην τοποθεσία Δρυϊάνου, ανάμεσα σε Βουλιαράτες και Ζερβάτι.

Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου στους Βουλιαράτες

Kisha e Shen Athanasit,Bularat

large_agios_gewrgios.webp

medium_agios_gewrgios.webp

small_agios_gewrgios.webp

thumbnail_agios_gewrgios.webp

agios_gewrgios.webp

Στην περιοχή της Χερσονήσου των Εξαμιλίων, απέναντι ακριβώς από το νησί της Κέρκυρας, βρίσκεται η μονή του Αγίου Γεωργίου Δέματος. Τοποθετημένη λίγο νοτιότερα της πόλης των Αγίων Σαράντα και στην επέκταση του συνοικισμού της Τσούκας προς τη θάλασσα του Ιονίου, αποτελούσε κάποτε το μοναδικό κτίσμα της περιοχής. Με την πάροδο, όμως, του χρόνου και την πολεοδομική ανάπτυξη, κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, η περιοχή άλλαξε σημαντικά μορφή και χαρακτήρα.
Το μοναστηριακό συγκρότημα βρίσκεται στην κορυφή λόφου. Αρχαιολογικά ευρήματα στο συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο μαρτυρούν την ύπαρξη αρχαίου τείχους, πιθανά μέρος του αμυντικού συστήματος της αρχαίας πόλης του Βουθρωτού, που βρίσκεται σε σχετικά μικρή απόσταση και δεν αποκλείεται να προϋπήρχε πύργος και μικρό λιμανάκι ως απόληξη του τείχους στη θάλασσα, απ’ όπου και η τοπωνυμία Δέμα.
Αναφορές για τη μονή του Αγίου Γεωργίου συναντούμε σε ιστορικές πηγές, ήδη από τον 17ο αιώνα. Κάποιες από αυτές αφορούν στις γενναίες χορηγίες του μοναστηριού για την υλοποίηση κοινωφελών έργων, όπως η ανέγερση σχολείων. Επίσης, από γραπτές εντυπώσεις περιηγητών, βρίσκουμε στοιχεία για την κατάσταση και τη δραστηριότητα του μοναστηριού, κατά την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, καθώς και τον τρόπο επικοινωνίας με την ενδοχώρα. Ιδιαίτερη θέση, ανάμεσα σε αυτές, η περιγραφή του Άγγλου αρχαιολόγου Νίκολας Χάμοντ, ο οποίος επισκέφτηκε τη μονή το έτος 1936, στο πλαίσια των μελετών του για τις αρχαιότητες της περιοχής.
Το μοναστηριακό συγκρότημα περικλείεται από ψηλό πέτρινο τοίχο, στην περίμετρο του οποίου υπάρχουν πολλά ανοίγματα που χρησίμευαν ως αμυντικά παρατηρητήρια. Εντός του αύλειου χώρου, εκτός από τον ναό, υπάρχουν και άλλα κτίρια, όπως το κτίριο του ηγουμενείου στη νοτιοανατολική γωνία. Πρόκειται για έναν διώροφο κτίριο, τα δύο επίπεδα του οποίου επικοινωνούν με εξωτερικό πέτρινο κλιμακοστάσιο στη δυτική πλευρά. Ακριβώς, απέναντι, στη νότιο-δυτική πλευρά του περιβόλου βρίσκεται ένα επίμηκες διώροφο κτίσμα, που σχηματίζει γωνία. Πρόκειται για κτίριο που εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μοναστικής κοινότητας και στέγαζε την τράπεζα και τα κελιά των μοναχών, καθώς και κάποια δωμάτια για τη φιλοξενία προσκυνητών. Στην βορειοδυτική γωνία του καθολικού υπάρχει υπόγεια δεξαμενή αποθεμάτων ύδατος, στην οποία κατέληγε ένα πρωτότυπο σύστημα συγκέντρωσης των όμβριων υδάτων από τις στέγες του ναού. Υπάρχουν, επίσης, ορατά λείψανα θεμελίων άλλων κτισμάτων, εντός και εκτός της περίφραξης του μοναστηριού, με πιο ενδιαφέροντα αυτά στη νότια πλευρά του.


Αναμφισβήτητα, το κεντρικό κτίσμα, όπως εξάλλου συμβαίνει σε όλα τα ορθόδοξα μοναστήρια, είναι ο ναός ή αλλιώς το καθολικό της μονής, αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Ο ναός αποτελείται από δύο διακριτά μέρη. Τον κυρίως ναό και την μεταγενέστερη προσθήκη ενός ευρύχωρου, αναπτυσσόμενου στη δυτική πλευρά του κτιρίου, νάρθηκα. Οι κάθετοι τοίχοι του ναού είναι δομημένοι αποκλειστικά με λίθους και η στέγη καλύπτεται από πλάκες σχιστόλιθου της περιοχής. Το ενσωματωμένο καμπαναριό στην κορυφή του δυτικού τοίχου του νάρθηκα, είναι κατασκευασμένο με ασβεστόλιθους της περιοχής, με την ίδια τεχνική, όπως και το υπόλοιπο κτίσμα και είναι και αυτό μία μεταγενέστερη προσθήκη.
Εισερχόμενοι στον ναό, συναντούμε πρώτα τον λιτό και ευρύχωρο νάρθηκα. Ένα, σχετικά, στενό, τοξωτό άνοιγμα στον ανατολικό τοίχο του μας οδηγεί στον χώρο του κυρίως ναού. Ο κυρίως ναός είναι ένας σχεδόν τετράγωνος χώρος με το ιερό στα ανατολικά να οριοθετείται από χτιστό εικονοστάσι, το οποίο επικοινωνεί με τον υπόλοιπο χώρο με τρία τοξωτά ανοίγματα. Σε μικρές εσοχές, στην πρόσοψή του, δυστυχώς, με εκτεταμένες φθορές, υπάρχει η σύνθεση μίας Μεγάλης Δέησης. Πρόκειται για σύνθεση με τους δώδεκα αποστόλους, χωρισμένους σε δύο ομάδες των έξι, εκατέρωθεν της κεντρικής εικόνας του Ιησού Χριστού.
Στο κέντρο τού κυρίως ναού ορθώνεται ο τρούλος, με μία πολύ ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική ιδιομορφία. Η κάτοψη του τυμπάνου του τρούλου εξωτερικά έχει τη μορφή ενός δεκάπλευρου κυρτού σχήματος, ενώ εσωτερικά αναπτύσσεται καθ’ ύψος σε τρία επίπεδα. Στεκόμενος ο επισκέπτης ακριβώς κάτω από το κέντρο της απόληξης του τρούλου, μέσα στον ναό, αντικρίζει, υψώνοντας το βλέμμα ψηλά, δύο επάλληλους ρόμβους που σχηματίζονται με τη βαθμιδωτή εναλλαγή σφαιρικών τριγώνων και μικρών κογχών. Οι ρόμβοι αυτοί έχουν κυρτές προς το εσωτερικό τους πλευρές και τελική κατάληξη την κοίλη επιφάνεια που παραδοσιακά τοποθετείται η απεικόνιση του Παντοκράτορα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται ενδιαφέρουσες επιφάνειες για τις συνοδές απεικονίσεις προσώπων της Παλαιάς Διαθήκης, αγγέλων, εξαπτέρυγων κ.λπ. Στο τελευταίο υψηλότερο επίπεδο, τέσσερα στενά, αντικριστά ανοίγματα βοηθούν στον αερισμό του εσωτερικού του ναού και επιτρέπουν την είσοδο των ακτίνων του ήλιου, το φως των οποίων δημιουργεί, νοητά, έναν σταυρό.
Ο τοιχογραφικός διάκοσμος, όπου σώζεται στο εσωτερικό του ναού, έχει υποστεί μεγάλη φθορά και παρά τις εργασίες συντήρησης τα πρόσωπα και οι συνθέσεις των σκηνών παραμένουν αρκετά δυσδιάκριτα.
Στα χρόνια του προηγούμενου πολιτικού καθεστώτος, η μονή είχε μετατραπεί σε βάση του αλβανικού στρατού, που είχε υπό την ευθύνη της τη φρούρηση της μεθοριακής θαλάσσιας ζώνης και την αντιαεροπορική άμυνα. Με τις εργασίες αποκατάστασης, που έγιναν από την Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας, κατά την περίοδο 2006-2010, το συγκρότημα επανήλθε στην πρότερη κατάστασή του και αποτελεί, σήμερα, σημαντικό προσκύνημα.

Η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου Δέματος

Manastiri i Shen Gjergjit, Deme

large_DJI_0022.webp

medium_DJI_0022.webp

small_DJI_0022.webp

thumbnail_DJI_0022.webp

DJI_0022.webp

Ιερός Ναός Γέννησης της Θεοτόκου, Επισκοπής

Kisha e Shenjtë e Lindjes së Virgjëreshës, Peshkëpi të Poshtme

36fa320f6c3ecd39c0f5a8b2beea13125a2f9680-20.webp

large_36fa320f6c3ecd39c0f5a8b2beea13125a2f9680-20.webp

medium_36fa320f6c3ecd39c0f5a8b2beea13125a2f9680-20.webp

small_36fa320f6c3ecd39c0f5a8b2beea13125a2f9680-20.webp

thumbnail_36fa320f6c3ecd39c0f5a8b2beea13125a2f9680-20.webp

Η Βόδριστα είναι μία από τις μεγαλύτερες κοινότητες, με έντονο το ελληνικό στοιχείο, στην Κοιλάδα της Δρόπολης, σε κοντινή απόσταση από την ιστορική έδρα της Επισκοπής Δρυϊνουπόλεως. Αρχαιολογικά ευρήματα δίνουν στοιχεία για την ύπαρξη ενός οργανωμένου οικισμού, σε αυτό το γεωγραφικό σημείο, ήδη από την ελληνιστική περίοδο. Στους ύστερους βυζαντινούς και νεότερους χρόνους, η σύνδεση των μικρών αυτών κοινοτήτων, με τα μεγάλα αστικά κέντρα, σε ανατολή και δύση, είχε ως αποτέλεσμα την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των συγκεκριμένων περιφερειακών κοινωνιών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Πολλοί μεταβυζαντινοί ναοί και μονές οικοδομήθηκαν σε όλη τη γύρω περιοχή και παρέμειναν μέχρι σήμερα, δίνοντας το στίγμα της αίγλης εκείνης της περιόδου.
Στο κέντρο του οικισμού της Βόδριστας, εντός μίας κατάφυτης περιφραγμένης έκτασης, βρίσκεται ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Στη βορειοδυτική γωνία του, ως συνέχεια του κτίσματος, υπάρχει προσαρτημένη στεγασμένη στοά, «χαγιάτι», με ανοιχτή τοξοστοιχία προς τα δυτικά. Παρατηρώντας κανείς προσεκτικά τον αύλειο χώρο, αντιλαμβάνεται πως προϋπήρχε ένα σύνολο κτισμάτων, εκτός από αυτά που είναι σήμερα ορατά. Ένα τέτοιο κτίσμα ήταν και το παρεκκλήσιο, αφιερωμένο στον Άγιο Αθανάσιο, το οποίο, δυστυχώς, έχει καταστραφεί ολοσχερώς. Λίγοι, αλλά επιβλητικοί οικογενειακοί τάφοι, παραμένουν ακόμη στη νοτιοδυτική πλευρά του περιφραγμένου εναπομείναντος συγκροτήματος, ως μαρτυρία της πρότερης λειτουργίας του χώρου.
Ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών θεμελιώθηκε, κατά τη χρονική περίοδο 1778-1780, και συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο των ναών, που έκτισε ή ανακατασκεύασε ο Επίσκοπος Δωσίθεος. Από την παράδοση, γνωρίζουμε για τον ναό πως οικοδομήθηκε και αγιογραφήθηκε με δαπάνη και μέριμνα των κατοίκων της τοπικής κοινότητας. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με δίρριχτη στέγη που καλύπτεται με τις παραδοσιακές, για τον συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό τύπο, πλάκες σχιστόλιθου. Στη δυτική πλευρά του ναού, που βρίσκεται και η αρχική είσοδος του ναού, υπάρχει ενσωματωμένο καμπαναριό, που αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα με διπλά και μονά τοξωτά ανοίγματα, τυπικό παράδειγμα της ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής κωδωνοστασίων. Τέλος, έξω από τον τοίχο της μάνδρας του αύλειου χώρου στη δυτική πλευρά, σε μικρή απόσταση από τον ναό, υπάρχει ένα μικρό προσκυνητάρι σε ανάμνηση της επίσκεψης του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στη Βόδριστα, σε μία από τις περιοδείες του, με πιθανότερη αυτή του έτους 1777.


Εισερχόμενοι στον ναό, από τη στεγασμένη, βόρεια είσοδο, βλέπουμε το εσωτερικό να αναπτύσσεται σε τρία κλίτη, με διπλούς κίονες, που συνδέονται μεταξύ τους με ένα σύστημα τόξων, εκατέρωθεν του κεντρικού κλίτους. Στην οροφή, μικροί τρουλίσκοι και σφαιρικά τρίγωνα δημιουργούν ένα ενδιαφέρον πολύπλοκο σύστημα, κυρίως στο κεντρικό κλίτος, ενώ στη δυτική πλευρά και ως μεταγενέστερη προσθήκη βρίσκεται ο νάρθηκας, ο οποίος, όπως φαίνεται, λειτουργούσε και ως γυναικωνίτης με καφασωτά ανοίγματα που βλέπουν στα πλαϊνά κλίτη.
Η πολύχρονη εγκατάλειψη και η μετακίνηση του εδάφους έχουν προκαλέσει έντονες φθορές στη θεμελίωση, την τοιχοδομή και τον τοιχογραφικό διάκοσμο του ναού. Οι σωζόμενες επιγραφές, στο εσωτερικό, δυστυχώς, λόγω της κακής κατάστασης που βρίσκονται, δεν μπορούν να μας δώσουν πληροφορίες για τους κτήτορες, δωρητές ή τους αγιογράφους του ναού. Η εσωτερική, ωστόσο, επιφάνεια του κυρίως ναού σώζει ένα μεγάλο μέρος του αρχικού εικονογραφικού προγράμματος. Ψηλά συναντούμε παραστάσεις και πρόσωπα από την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη, ενώ στις κατώτερες ζώνες παρατάσσονται άγιοι, πρώτα σε προτομές εντός μεταλλίων και έπειτα χαμηλότερα ολόσωμοι. Στα ανατολικά, στους τοίχους του ιερού, συναντούμε ίσως τα πιο καλοδιατηρημένα δείγματα του εικονογραφικού διακόσμου. Συγκεκριμένα, στα αριστερά του ιερού, στην Πρόθεση, βρίσκονται επιτοίχιες σημειώσεις, εν είδει διπτύχου, ζώντων και κεκοιμημένων κατοίκων της Βόδριστας, από την εποχή συγκρότησης του ναού ως κέντρου της ενορίας.
Παρά τις επανειλημμένες λεηλασίες, κατά τις οποίες αφαιρέθηκαν πολύτιμα τμήματα φορητών εικόνων και τμήματα του ξυλόγλυπτου διακόσμου του ναού, μέρος του εικονοστασίου σώζεται μέχρι σήμερα. Μεταγενέστερες προσθήκες βοηθούν για την αναπλήρωση των χαμένων στοιχείων.
Ο ναός λειτούργησε απρόσκοπτα από τη θεμελίωσή του έως και το έτος 1967, εξυπηρετώντας τις ανάγκες του κοιμητηρίου, που υπήρχε παραπλεύρως. Με την αλλαγή του πολιτικού καθεστώτος και σχεδόν για μία εικοσαετία μετατράπηκε σε αποθήκη. Στοιχεία για το γεγονός, ως γραπτά σχόλια του ιερέα εκείνης της εποχής, βρίσκουμε στο ευαγγέλιο του ναού. Από το 1990, που είχαμε την πολιτική αλλαγή, έγιναν, κατά τη δεκαετία του 2000-2010, με τη φροντίδα του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, εκτεταμένες και μελετημένς εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης του ναού.

Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών Βόδριστας

Kisha e Taksiarkeve te Medhenj,Bodrishte

06540056d1f101729eb4a11e2a312aa88198b243-23.webp

large_06540056d1f101729eb4a11e2a312aa88198b243-23.webp

medium_06540056d1f101729eb4a11e2a312aa88198b243-23.webp

small_06540056d1f101729eb4a11e2a312aa88198b243-23.webp

thumbnail_06540056d1f101729eb4a11e2a312aa88198b243-23.webp

Ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Αργυροκάστρου, τοποθετημένος στο κέντρο της ιστορικής συνοικίας Παλαιό Παζάρι, αποτελούσε μέρος ενός πιο σύνθετου αρχιτεκτονικού συστήματος, που αναπτυσσόταν ως συνέχεια της ανατολικής πλευράς του Κάστρου. Πρόκειται για φρούριο στην κορυφή του λόφου που δεσπόζει στα δυτικά της πεδιάδας του Δρίνου, αρχιτεκτονικά μέρη του οποίου χρονολογούνται και πριν από τον 12ου αιώνα. Στενοί δρόμοι, «καλντερίμια», δίνουν πρόσβαση στο σημείο, καθώς ο ένας δρόμος κατεβαίνει σχεδόν κάθετα από το Κάστρο και ο άλλος ξεκινά από την κεντρική πλατεία.
Ορατά, μέχρι σήμερα, τα ερείπια του ευρύτερου κτιριακού συγκροτήματος που ανήκε ο ναός, μας δίνουν μία εικόνα της αρχικής διάταξης και λειτουργίας. Το σύμπλεγμα των κτισμάτων μαρτυρά τη συγκέντρωση μίας πολύπλευρης δραστηριότητας, που είναι πιθανό ότι κάλυπτε τις ευρύτερες διοικητικές, εκπαιδευτικές κ.ά. ανάγκες, όχι μόνο της έδρας της Μητροπόλεως, αλλά και τις ανάγκες ολόκληρης της τοπικής κοινότητας. Έτσι, τα λείψανα μίας μεγάλης πέτρινης δεξαμενής νερού, το μέγεθος της οποίας προκαλεί εντύπωση, είναι ακόμη ένα από τα στοιχεία που συνηγορούν στα παραπάνω. Επιπροσθέτως, σε γραπτά κείμενα, εκκλησιαστικά και κοσμικά, σώζονται πολυάριθμες πληροφορίες για τη σημασία και την έντονη πνευματική, εκπαιδευτική και κοινωνική ζωή. Τέτοια είναι οι διασωθέντες Κώδικες Δρυϊνουπόλεως και Αργυροκάστρου και οι αναφορές διάσημων περιηγητών, όπως αυτή του Γάλλου δημοσιογράφου Ρενέ Πυώ, ο οποίος φιλοξενήθηκε στον ναό, κατά την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων.
Ιδιαίτερα σημαντικές, για την περαιτέρω τεκμηρίωση του ναού, αλλά και για τη γενικότερη ιστορική έρευνα, είναι οι επιγραφές που υπάρχουν τόσο στο εσωτερικό του ναού όσο και σε εντειχισμένες πλάκες στους εξωτερικούς τοίχους. Σύμφωνα με επιτοίχια επιγραφή, άλλωστε, στην εσωτερική πλευρά του δυτικού τοίχου, πληροφορούμαστε το έτος ανέγερσης του ναού, που είναι το 1776, με πρωτοβουλία του τότε Επισκόπου Δρυϊνουπόλεως και Αργυροκάστρου Δωσιθέου, αναφορά που καθιστά το οικοδόμημα σχεδόν σύγχρονο με έναν άλλο ναό της πόλεως, εκείνον των Ταξιαρχών.
Η ύπαρξη ενός λατρευτικού χώρου στο συγκεκριμένο σημείο, όμως, δεν ξεκινά τον 18ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια εργασιών για τη διαμόρφωση της αυλής, εντοπίστηκαν τάφοι, οι οποίοι, σε συνδυασμό με τις γραπτές ιστορικές πηγές, δηλώνουν την προηγούμενη παρουσία παρεκκλησίου στον χώρο, το οποίο είναι, επίσης, αφιερωμένο στον Σωτήρα. Επίσης, σε αυτό το σημείο, πρέπει να σημειωθεί ότι παλαιότερα υπήρχε και καμπαναριό, το οποίο, ωστόσο, κατεδαφίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 60’- αρχές του 70’, λόγω των ιδιαίτερων πολιτικών συνθηκών, που ίσχυσαν, κατά τις δεκαετίες αυτές, στη χώρα. Ύστερα από την πολιτική αλλαγή, κατά τη δεκαετία του 90’, επιδιώχθηκε, με πρωτοβουλίες ιδιωτών, η αποκατάσταση του καμπαναριού, σύμφωνα με φωτογραφίες, που είχαν διασωθεί, χωρίς, όμως, η προσπάθεια αυτή να είναι ιδιαίτερα επιτυχημένη είτε ως προς τα υλικά είτε και ως προς την τεχνική που ακολουθήθηκε.


Ο σωζόμενος ναός είναι μία ογκώδης, πέτρινη, τρίκλιτη βασιλική. Στην εξωτερική τοιχοποιία διακρίνονται οι διαφορετικές φάσεις δόμησης, στις οποίες περιλαμβάνεται και η αρχική, καθώς, επίσης, και οι μεταγενέστερες προσθήκες και παρεμβάσεις αποκατάστασης, ορατές, κυρίως, από τη νότια πλευρά του ναού. Ενδιαφέρουσες είναι, ακόμη, οι αρχιτεκτονικές ενδείξεις για επικοινωνία του ναού με σπίτια της συνοικίας στη δυτική πύλη, μέσω κλίμακας που οδηγούσε εξωτερικά από τον γυναικωνίτη.
Στο εσωτερικό, η εκκλησία χωρίζεται σε κλίτη, με διπλή κιονοστοιχία εκατέρωθεν των δύο επιμηκών πλευρών του κεντρικού κλίτους, έχοντας ζεύγη πεσσών στο δυτικό και ανατολικό άκρο αντίστοιχα. Κίονες και πεσσοί καταλήγουν σε υψηλά και επιβλητικά τόξα, φέρνοντας με αυτό τον τρόπο τον οριζόντιο άξονα του ναού σε αρμονία με τον κάθετο. Κατευθυνόμενοι προς το ιερό, παρατηρούμε στις αψίδες την προσθήκη διάφορων πέτρινων διακοσμητικών στοιχείων, όπως ταινίες, κορνίζες, εγγεγραμμένα τόξα, αλλά και μικρά ανάγλυφα. Ανάλογα πέτρινα ανάγλυφα υπάρχουν εντοιχισμένα και στον νότιο τοίχο, δίπλα από την κυρίως είσοδο του ναού.
Το ιερό έχει, επιμέρους, αγιογραφηθεί και οι τοιχογραφίες που σώζονται τόσο στην κεντρική αψίδα όσο και στις αψίδες της Πρόθεσης και του Διακονικού έχουν κάποιες επιμέρους φθορές. Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η επιλογή των προσώπων των Αγίων του εικονογραφικού προγράμματος, καθώς πρόκειται για μορφές, που δεν συναντώνται συχνά σε ναούς της ευρύτερης περιοχής. Η αγιογράφηση του συγκεκριμένου τμήματος, σύμφωνα με τις σωζόμενες επιγραφές, έγινε, γύρω στο 1860, επί αρχιερατείας του Μητροπολίτου Παντελεήμονος, χωρίς, ωστόσο, να αναφέρεται το όνομα του ζωγράφου.
Τα σημαντικά κινητά μέρη που σώζονται εντός του ναού είναι το τέμπλο και ο Δεσποτικός θρόνος. Το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι φέρει πολύπλοκες ανάγλυφες διακοσμήσεις, με ενδιαφέροντα θέματα και μοτίβα. Διατηρημένος σε πολύ καλή κατάσταση, ανάλογης τεχνικής και σύνθεσης, είναι και ο Δεσποτικός Θρόνος.
Το έτος 2011, λόγω εκτεταμένων προβλημάτων, πραγματοποιήθηκε στερέωση και συντήρηση των τοιχογραφιών, με πρωτοβουλία και φροντίδα του Μητροπολίτη Αργυροκάστρου κ.κ. Δημητρίου. Με επιμέρους παρεμβάσεις που έγιναν στον ναό, κατά τα τελευταία χρόνια, αντικαταστάθηκαν το δάπεδο του γυναικωνίτη και η κλίμακα πρόσβασης σε αυτόν.

Μητροπολιτικός Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Αργυροκάστρου

Kisha Mitropolitane e Metamorfozes se Shpetimtarit Krisht,Gjirokaster

Pelegrinazhet e shenjta

Informacion

Kontakt

Lidhje të ngjashme